Theo đề xuất của Chính phủ, 11 tỉnh, thành phố giữ nguyên hiện trạng, trong đó 10 địa phương đáp ứng đủ tiêu chuẩn gồm: Hà Nội, TP Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh; riêng Cao Bằng có yếu tố đặc thù. 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh còn lại sẽ được sắp xếp thành 23 tỉnh, thành mới.
Sau sắp xếp, cả nước sẽ có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Lào Cai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Đăk Lăk, Đồng Nai, Tây Ninh, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cà Mau và An Giang.
Toàn bộ 23/23 đơn vị hành chính cấp tỉnh hình thành sau sắp xếp đã đạt định hướng tiêu chuẩn của đơn vị hành chính cấp tỉnh theo quy định tại Nghị quyết số 76 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết cuộc tái cấu trúc bộ máy nhà nước và đơn vị hành chính lần này mang tính toàn diện, đồng bộ, triệt để và đột phá. Chính phủ không chỉ tái cấu trúc không gian tổ chức lãnh thổ mà còn cả thể chế, văn hóa, kinh tế nhằm phát triển bền vững.
Bà cho biết, quá trình sắp xếp được nghiên cứu kỹ lưỡng và toàn diện, xét đến nhiều yếu tố như diện tích tự nhiên, quy mô dân số, lịch sử, văn hóa, dân tộc, tín ngưỡng, tầm nhìn phát triển cũng như tâm lý xã hội. “Việc sáp nhập không chỉ dựa trên yếu tố liền kề về địa lý, mà còn dựa trên hình thái lãnh thổ, đặc biệt là định hướng vươn ra biển lớn nhằm hình thành các trung tâm kinh tế trọng điểm,” bà nhấn mạnh.
Mục tiêu của việc tái cấu trúc này là phát huy tối đa tiềm năng kinh tế biển, tăng cường kết nối vùng – đặc biệt giữa khu vực duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên – đồng thời tạo lập các cực tăng trưởng mang tính chiến lược ở cấp quốc gia, khu vực và quốc tế.
Việc bãi bỏ cấp huyện và tái cơ cấu hệ thống hành chính đang bước vào giai đoạn cuối, được triển khai với tốc độ nhanh nhưng vẫn bảo đảm sự chặt chẽ, bài bản và khoa học. Bộ trưởng nhấn mạnh: “Điều đáng quý nhất là nhận được sự đồng thuận rất cao từ cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân.”
Về tổ chức, biên chế, theo tổng hợp từ các địa phương, tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức theo định mức được giao của các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh thuộc 52 địa phương nằm trong diện sắp xếp là khoảng 447.600 người. Hiện các địa phương này có 38.182 trụ sở công cấp tỉnh; dự kiến tiếp tục sử dụng khoảng 34.000 trụ sở và dôi dư khoảng 4.200 trụ sở.
Sau sắp xếp, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của cấp tỉnh tối đa không vượt quá tổng số cán bộ, công chức, viên chức (số có mặt ) của cấp tỉnh trước sắp xếp và thực hiện tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức bảo đảm trong thời hạn năm 5 cơ bản bố trí theo quy định.
Việc sáp nhập cấp tỉnh lần này là quyết định mang tính lịch sử và cải cách sâu rộng, nhằm nâng cao năng lực quản trị, mở rộng không gian phát triển kinh tế, giảm chi phí hành chính và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Sau kỳ biểu quyết, Chính phủ và địa phương khẩn trương triển khai tổ chức lại bộ máy, bố trí cán bộ, xử lý tài sản – ngân sách đúng quy định, hướng tới mô hình chính quyền hai cấp. Đây là bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính, tạo nền tảng cho phát triển bền vững và hiệu quả của hệ thống chính quyền địa phương.
Chính phủ đề xuất nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1/7, nhưng Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiến nghị áp dụng ngay sau khi Quốc hội thông qua, nhằm tạo cơ sở pháp lý sớm cho địa phương triển khai công tác chuẩn bị cho đơn vị hành chính mới hoạt động đúng tiến độ.
Cũng trong ngày, Quốc hội thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; buổi chiều nghe Tờ trình về dự án đường vành đai 4 TP.HCM và thảo luận Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
