Nói về kiến trúc cảnh quan, một thành tố vô cùng thiết yếu đối với quy hoạch đô thị và chất lượng cuộc sống hiện nay - kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền đã có cuộc trò chuyện thú vị về đề tài đang rất hot này.
- PV: Với anh – một kiến trúc sư hiện nay đã là thành công chưa?
- Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền: “Không có con đường thành công nào ngắn nhất - Chỉ có tầm nhìn nào là dài nhất để dẫn dắt đến thành công”.
Tôi đã từng nghĩ chúng ta buộc phải chạy đua thật nhanh để có được trong tay mọi thứ trước tuổi 30, có được cái gọi là “vị trí trong xã hội” trước khi tuổi trẻ kết thúc. Nhưng có lẽ sau tất cả, khi tôi đã bước trên con đường dài cùng những ước mơ, hoài bão và nỗ lực của thanh xuân, tôi mới nhận ra rằng thành công không hề có đích đến mà nó sẽ luôn là sự mở đầu cho một con đường để nối tiếp những mục tiêu ngày càng lớn, càng xa và càng vời vợi.
Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền
- PV: Anh đến với nghề như thế nào?
- Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền: Tôi đến với cảnh quan rất tình cờ và “yêu từ cái nhìn đầu tiên”. Từ khi là sinh viên năm 3, tôi đã may mắn có cơ hội tiếp cận ngành nghề cho tới tận bây giờ. Thời điểm đó, tại TP HCM nói riêng và cả nước nói chung chưa có một công ty cảnh quan nào đúng nghĩa chuyên nghiệp mà hầu hết xuất thân từ các công ty kiến trúc do các kiến trúc sư công trình trực tiếp thực hiện.
Các dự án công viên nước công viên giải trí quy mô và tầm vóc đến từ các nhà thầu Việt góp phần tạo nên một tổng thể kiến trúc cảnh quan đúng nghĩa
Những năm đầu tiên tiếp cận, ngành cảnh quan dường như không có được bất kỳ một tiêu chuẩn hay khuôn mẫu nào, một bộ hồ sơ hoàn chỉnh cũng rất hiếm. Bên cạnh đó cũng chưa có những đề tài nghiên cứu về cảnh quan đúng nghĩa mà hầu hết đều đến từ các hồ sơ cây trồng trong nông nghiệp, lâm nghiệp dẫn đến nhiều sự chênh lệch và khác biệt trong lý luận. Đó cũng chính là những khó khăn và thử thách bước đầu trong việc tiếp cận và phát triển ngành, bắt buộc bản thân tôi phải tự thân vận động, mày mò tìm hiểu về softscape và hardscape từ thiết kế đến kỹ thuật thi công.
Sau này khi xã hội phát triển hơn, quá trình trao đổi văn hóa và kiến thức giữa các trường đại học diễn ra đều đặn thì các lứa đàn em về sau đã có nhiều chất liệu cảnh quan thật sự thời thượng và bắt kịp xu thế, điển hình như việc áp dụng các kỹ thuật âm thanh ánh sáng, nghệ thuật sắp đặt trong cảnh quan cũng như các dự án công viên nước công viên giải trí quy mô và tầm vóc,… Tất cả các yếu tố đó tạo nên một tổng thể kiến trúc cảnh quan đúng nghĩa, đầy đủ, sinh động và phong phú.
.jpg)
Một kiến trúc cảnh quan thu hút.
- PV: Anh đánh giá thế nào về vai trò, vị trí của kiến trúc cảnh quan trong các dự án hiện nay?
- Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền: Có thể nói, mảng cảnh quan đã xuất hiện hàng trăm năm trước thông qua các công trình kiến trúc cổ như đền đài, miếu mạo, các khu lăng tẩm kinh thành, các khu xa hoa của vua chúa, quan lại,... nhưng còn chưa được định hình và định nghĩa riêng biệt. Vào khoảng 10 năm trước tại Việt Nam, ngành cảnh quan còn ở mức độ sơ khai, các chủ đầu không quan tâm lắm đến các tiện ích cảnh quan, nếu có cũng chỉ dừng ở việc thực hiện cho đủ các hạng mục tiện ích cần có của một dự án (công viên, khu vui chơi…). Tuy nhiên, tầm 10 năm trở lại đây, cảnh quan là một thành phần không thể thiếu đối với phạm vi các dự án nói riêng và tổng thể các đô thị nói chung, nơi góp phần định hình giá trị của dự án cũng như mang đến sự tươi mới và cải thiện bầu không khí đang ô nhiễm nặng nề như hiện nay.
.jpg)
Khi xã hội phát triển hơn đã có thêm nhiều chất liệu cảnh quan thật sự thời thượng và bắt kịp xu thế.
Nếu xét ở thời điểm hiện tại, quan điểm của tôi về vai trò của cảnh quan có khá nhiều khía cạnh. Các dự án mà hạng mục kiến trúc cảnh quan chỉ góp phần tạo hình trang trí thì vai trò của cảnh quan chỉ đúng một phần trên lý thuyết, trừ một số trường hợp các chủ đầu tư thực sự quan tâm đến phần hồn của cảnh quan, tạo nên giá trị của môi trường và không gian sinh thái. Mặt khác, đối với các dự án đô thị, khu nghỉ dưỡng hay resort, cảnh quan là một trong những yếu tố căn bản nhất mang lại sức hút và giá trị cho dự án nên vai trò của cảnh quan từ lý thuyết tới thực tiễn có khoảng cách rất gần và hoàn toàn có thể đẩy mạnh được.
Không chỉ về hạng mục ý tưởng, mà còn có nhiều yếu tố ràng buộc các dự án cảnh quan, đặc biệt là từ ngân sách. Các dự án thông thường chỉ xem cảnh quan như một yếu tố “trang trí”, nên nếu ngân sách không còn dư thì vô hình chung sẽ ngó lơ hạng mục này. Trớ trêu thay, thường trong thứ tự xây dựng thì hạng mục cảnh quan sẽ được sắp xếp ở cuối, gần như xong mọi công tác khác mới thực hiện đến phần cảnh quan chứ không thể làm song song nên các công ty thiết kế thi công thường bị áp lực về mặt tiến độ thời gian. Điều này lý giải vì sao các sản phẩm cảnh quan chạy đua với ngân sách và tiến độ lại hầu như không đạt tiêu chuẩn, trong khi các sản phẩm cảnh quan đầy đủ và chất lượng sẽ khó đáp ứng được việc hoàn thành dự án. Từ đó đặt ra cho cả chủ đầu tư lẫn các công ty thiết kế bài toán về thời gian, ngân sách, về các công tác phân bổ, chia nhỏ giai đoạn sao cho phù hợp với khả năng và mục tiêu của dự án. Vô tình những vấn đề này đã ảnh hưởng không nhỏ đến mục tiêu của bản thiết kế, sự hoàn hảo trong các công tác thi công và đôi lúc những ý tưởng của người kiến trúc sư cũng bị thu lại trong giới hạn.
Một kiến trúc cảnh quan thơ mộng xanh mát
- PV: Vậy theo kiến trúc sư thì “thị trường” ngành kiến trúc cảnh quan hiện nay ra sao?
- Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền: Theo tôi, các doanh nghiệp kiến trúc cảnh quan trong nước không thật sự nhiều, mạnh và vẫn còn yếu thế do tuổi đời, cơ hội được cọ sát ít, thương hiệu vẫn khó khăn trong việc tìm chỗ đứng, dẫn đến việc cạnh tranh với các công ty nước ngoài hiện nay vẫn còn khá yếu ớt; hầu hết chỉ dừng ở mức độ hợp tác dưới hình thức thầu phụ thì mới có cơ hội cùng đồng hành và phát triển với các doanh nghiệp ngoài.
Sức hút của các dự án cảnh quan trong nước đồng thời tạo điều kiện cho sự chuyển mình vực dậy của các doanh nghiệp trong nước trong thời buổi hội nhập và phát triển
Tuy nhiên, vẫn có một vài tập thể như Công ty LSS, Công ty TA, Công ty Eden, Công ty Palm,… chuyên về kiến trúc cảnh quan hiện nay vẫn đang là “điểm sáng” tại nước ta. Nhưng nhìn chung, mỗi tập thể cá nhân ngành cảnh quan trong nước bắt buộc phải có sự chủ động hơn nữa, tất nhiên không thể không xét đến yếu tố may mắn cộng thêm sự hỗ trợ và tạo điều kiện thêm từ các chủ đầu tư có sự trân trọng và tin tưởng vào năng lực Việt.
Không thể phủ nhận rằng, sự xuất hiện của các doanh nghiệp nước ngoài đã làm thị trường kiến trúc cảnh quan trong nước sinh động và chuyên nghiệp hơn. Qua đó các công ty trong nước cũng có cơ hội được học hỏi, tiếp thu và cọ sát nhằm tạo ra một sân chơi phong phú và mang tính hội nhập. Mặc dù các khách hàng Việt Nam vẫn ưu tiên lựa chọn các công ty nước ngoài vì thương hiệu nhưng đây chắc chắn vẫn là tín hiệu đáng mừng, chứng tỏ sức hút của các dự án cảnh quan trong nước, đồng thời tạo điều kiện cho sự chuyển mình vực dậy của các doanh nghiệp trong nước trong thời buổi hội nhập và phát triển.
Cảnh quan cải thiện bầu không khí đang ô nhiễm cũng như góp phần định hình giá trị của dự án (Ảnh: Tường xanh Bệnh viện Vinmec).
Mặc dù ngành cảnh quan đã được đào tạo chính thống trong các năm trở lại đây, nhưng chủ yếu còn ở dạng thể nghiệm, đội ngũ giáo viên và giảng viên ngành cảnh quan cũng chủ yếu xuất thân từ ngành Quy hoạch, Kiến trúc, Nông lâm,... nên kinh nghiệm giảng dạy hầu như rất ít. Ở Việt Nam chưa có một tổ chức cảnh quan nào là chính thống, đa phần đến từ các câu lạc bộ đội nhóm của các trường đại học hay các trung tâm đào tạo, do đó tiếng nói chung trong ngành dường như không có, từ đó dẫn đến các kênh giao tiếp, trao đổi và chia sẻ giữa các cá nhân, công ty trong ngành với nhau là cực kỳ hiếm. Vô hình chung các cá nhân tập thể chưa có sự hỗ trợ chia sẻ và mối dây liên kết ngành với nhau.
Hiện tại ở Việt Nam, Luật Kiến trúc vẫn chưa triển khai, trong khi đó ngành cảnh quan chỉ là đứa “em út” của kiến trúc nên cũng không thể thoát khỏi tình trạng chung đó.
Tôi thật sự tin rằng, với những bước chuyển mình như hiện nay thì trong vòng 5 năm tới thị trường ngành cảnh quan chắc chắn nở rộ, sẽ nhận được nhiều sự quan tâm từ các ban ngành đòan thể cũng như được đầu tư đúng mức. Đây cũng là lý do mà tôi đã quyết tâm theo đuổi kiến trúc cảnh quan từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường - một ngành còn non trẻ, sinh sau đẻ muộn nhưng rất có tương lai nếu có được sự đầu tư và kế hoạch chiến lược nhất định.
Một phần phân kỳ 2 – giai đoạn 1 mở rộng khu du lịch Siva – Mũi Né
- PV: Anh chia sẻ gì về giới trẻ hiện nay quan tâm và có đam mê ngành kiến trúc cảnh quan?
- Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền: Theo góc độ nhìn nhận từ phía tôi, thế hệ sinh viên ngành kiến trúc nói chung và cảnh quan nói riêng của nước ta hiện nay rất tài năng và vô vàn sự sáng tạo. Chúng ta hoàn toàn có cơ sở để đặt niềm tin thật sự vào những điều mới mẻ mà thế hệ trẻ đang sở hữu. Nhưng đâu đó, các bạn vẫn còn giữ mình trong vùng gọi là an toàn, chưa thể phát huy được hết tiềm lực bản thân, chưa vươn xa ra tầm cao mới vì nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Tôi rất hy vọng các kiến trúc sư, kỹ sư trong tương lai hãy bỏ qua cái gọi là rào cản, bỏ qua giới hạn của bản thân, bỏ qua những điều còn gọi là trở ngại. Hãy mang niềm đam mê, sự nhiệt huyết, hoài bão đang sục sôi, ấp ôm trong lòng của các bạn để mang ngành kiến trúc của Việt Nam ta xứng danh cùng các cường quốc thế giới. “Chúng tôi hôm nay, các bạn ngày mai”.
Cảnh quan đóng vai trò quan trọng trong các dự án khu vui chơi, du lịch, nghỉ dưỡng
Các bạn yêu thích kiến trúc cảnh quan nói chung và sinh viên ngành cảnh quan nói riêng hãy mạnh dạn và tự tin theo nghề! Đây là một ngành cực kỳ triển vọng trong 5-10 năm nữa. Thời điểm mà các bạn ra trường cũng là thời điểm “đơm hoa kết trái” của ngành, thời điểm hội nhập và phát triển vượt bậc, hứa hẹn vừa là thử thách để các bạn vượt qua đồng thời là cơ hội quý báu để các bạn nâng cao sức sáng tạo, thu nhập cũng như khẳng định vị trí của mình trong ngành nghề.
Box:
Kiến trúc sư Nguyễn Thái Thuật Hiền hiện đang là Giám đốc Công ty Dịch vụ Giải pháp Cảnh quan (LSS), với số lượng vài chục nhân viên chuyên thiết kế và thi công các dự án kiến trúc cảnh quan. Ngoài ra, LSS hiện còn hoạt động trong mảng thiết kế, cung cấp và lắp đặt các thiết bị công viên nước và công viên trò chơi nhằm bổ sung vào hệ sinh thái ngành nghề cảnh quan thêm đa dạng và phong phú.
